Wat hebben we genoten van een mooie zomer. We schieten zowaar terug in gang. Het najaar raakt al mooi gevuld met allerlei activiteiten: workshops, tuinprojecten, lezingen en rondleidingen. Check vlug onze agenda. Misschien zit er wel iets bij voor jou.

Het laatste project van het voorjaar vond plaats bij mevrouw GOEDvandoen. Veel klinkers gecombineerd met een metershoge haagbeukhaag en een flinke beuk maakte dat zelfs het beetje gras dat nog restte niet wou groeien. Houdbaar, Wild van Kruiden en Mier sloegen de handen in elkaar en bliezen deze stadstuin nieuw leven in. Plantaardig én dierlijk leven.

De beuk is een dominante boom. Aan zijn voeten wil niet veel groeien, maar kippen hebben het er wel naar hun zin. Houdbaar transformeerde een berghok tot kippenkot met restanten van een in onbruik geraakt speeltuig. Dankzij de mensen van Eco-Ark vzw, kregen 2 Luikse Bassette-hennetjes, een nieuwe thuis. Ze werden met open armen ontvangen en door dochter en zoon GOEDvandoen meteen gedoopt tot Popcorn en Floortje. Als dank voor de warme ontvangst schonken de kippen hun eerste eitje, op de dag van aanleg. Wat een goede leggers!

De rest van de (half)schaduwtuin bevolkten we met zoveel mogelijk nutsplanten. Eénjarigen, vaste planten, kleinfruit (frambozen, aalbes, stekelbes, jostabes, moerbei-struik), klimplanten (taybes, akebia, japanse wijnbes) en zelfs een kleine boom (Sorbomespilus) kregen hun plekje. De bestaande, grotendeels gecomposteerde takkenril en de composthoop verwerkten we in een hügel, die door een stapelmuurtje van uitgebroken klinkers werd ondersteund. In de hoogste haag kwam een uitdagend klimparcours met enkele touwen voor de kids. Een oude regenton herbestemden we tot mini-vijver, om waterleven aan te trekken en om de GOEDvandoeners wat verkoeling te bieden, in de hete zomer die komen zal.

Nu gaan we de zomer in…

In het najaar komen er nog heel wat lapjes groen bij! Hou de agenda in de gaten…

Die ene week dat we waterwerken voor de boeg hadden, overstroomde zowaar het hele land. Op maandag viel het water met bakken uit de lucht. Op dinsdag bleef het gelukkig droog, maar intussen waren we al helemaal gewend geraakt aan al dat nat. Dus sprongen we maar met een hele bende in een vijver. In het begin gingen we nog wat aarzelend te werk met de laarzen aan. Uiteindelijk zagen de taferelen er al meer sexy uit. Lees: veel bloot! De voormalige visvijver waarin we ploeterden was na 15 jaar volledig toegedekt met een tapijt van gele lissen en riet. We trokken eerst met veel vrouw- en mankracht het dichte kluwen van wortels uit de vijver. Zonder kopje onder te gaan, hoewel het soms wel nipt was. Af en toe werd de stank van het omgewoelde slijk overstemd door de welkome geur van watermunt, die eveneens in het wortelweb verstrikt zat. Na deze opruimwerken beplantten we de vijver met een grotere diversiteit aan nieuwe waterplanten.

Vervolgens was de oever aan de beurt. Gazon werd afgeplagd om plaats te maken voor interessantere oeverbeplanting en bodem bedekkende vaste planten onder de bomen. Aan de rand bouwden we in kastanje een cirkelvormig terras, dat waarachtig boven het water zweeft. Sinds kort organiseert de eigenares thuis yogalessen. Bij mooi weer zullen de lessen voortaan doorgaan op het nieuw ponton, aan het water, onder de plataan, opgeluisterd door vogelgezangen,… De perfecte setting om tot rust te komen.

Als tweede project in onze waterweek legden we een wadi aan. Zoals in steeds meer gemeenten het geval is, wordt ook in Haaltert het afvalwater van het regenwater gescheiden. Dit om overstroming van de waterzuiveringsstations te vermijden, die anders hun werk niet naar behoren kunnen doen. Het uitbreken van het teveel aan asfalt en beton, het aanplanten ipv kappen van bossen, enz. zouden efficiëntere oplossingen zijn tegen de huidige wateroverlast. Maar goed, alle beetjes helpen, dus ook de aanleg van wadi’s en groendaken.

Aan de rand van de prairietuin, die we er enkele jaren geleden aanlegden, groeven we een wadi, waarin de overloop van de regenwatertank uitmondt. Een wadi, of hemelwaterinfiltratiebekken, is in feite een put, die tijdelijk het regenwater opvangt en buffert. Van hieruit kan het regenwater langzaam in de bodem infiltreren. Verder bouwend op de bestaande prairiebeplanting, brachten we een mooie collectie moerasplanten aan, die de ontblootte aarde snel weer zal toedekken.

Een hooiland omvormen tot een voedselbos… Hoe begin je daar aan? We werkten er een 5-jarenplan voor uit. In 14 fases wordt geleidelijk aan een oppervlakte van 1.5 ha omgevormd. Het terrein is onderverdeeld in 3 grote stukken. Het eerste deel bleek te nat te zijn voor de aanplant van fruitbomen. We laten er de pinksterbloemen onaangeroerd. Het tweede, drogere deel van pakweg 0.5ha vormen we om tot voedselbos. Het derde deel laten we verder verruigen. Spontane boompjes worden er aangevuld tot een haagkant die interessant is voor de vogels. Deze strook zal het voedselbos windluw maken. Hier zal de eigenaar brandhout uithalen voor zijn zelfgebouwde finoven.

In de eerste fase, in februari, bekalkten we het hooiland. De talrijke aanwezigheid van veldzuring vertelde het ons al. Een bodemanalyse bevestigde dat de pH te laag was. We dekten een eerste strook van 70x8m af met landbouwfolie. Aan de rand van de folie, en tevens de uiterste grens van het voedselbos, plantten we ‘machoplanten’ (bv smeerwortel, dagkoekoeksbloem, mierikswortel,…) die het gras op termijn zullen verdringen en zo uit het voedselbos zullen houden.

Vier maanden later luidden we de tweede fase van het project in. We schoven de folie op om een tweede strook hooiland maandenlang te bedekken. Het gras was intussen verstikt onder de zwarte plastic. De strook lag helemaal klaar om te beplanten! Geen verstoring van de bodem nodig. Eerst zetten we de bomen uit aan de hand van het ontwerp. Deze plaatsen markeerden we met gesjorde driepikkels van bamboestokken, waarop verschillende variëteiten droogbonen zullen klimmen. In het centrum van de driehoek kwam een pompoenplant om de bodem toe te dekken. Zo net voor de zomer is het niet het geschikte moment om bomen te planten. De bonen, of beter de bacteriën aan hun wortels, steken alvast veel stikstof in de bodem. Daar zal de boom deze herfst volop van profiteren.

Vervolgens werden de paden uitgestippeld. Enkele kleinfruitstruiken en een heleboel vaste planten en éénjarigen kregen een plekje. We staken siergrassen (als mulchbron), stikstofbinders, smeerwortels, eetbare vaste planten en pioniergroenten in de grond. De paden zaaiden we in met een mix van klaver, bijenkorfjes en weegbree. Het maaisel van de paden wordt eveneens een goede bron van mulchmateriaal. In de derde fase, deze herfst, worden de bomen en nog veel meer struiken aangeplant.

Een stadstuin heeft heel wat meer in petto dan een grasplein om op te sjotten. Verder dan enkele voorzichtige sieraanplantingen die de rechte hoeken van het perceel wat afronden, was de vorige eigenares niet geraakt. Wij hielpen de natuur met enkele reuzensprongen vooruit. We haalden het maximum uit een oppervlakte van 60m². Met eenvoudige ingrepen creëerden we een eetbare tuin, die één en al speelterrein is. Weg met dat speeltuig dat ergens achterin het grasveld eenzaam staat te wezen!

We maakten een tuin waar je nog snel een framboosje of een krentje meegrabbelt tussen de slinger-en schommelavonturen door. Eentje met een speelheuvel, met een glijbaan/schuifaf/afrijzer en plaats om kampen te bouwen. Een natuurlijke plek waar je vanop je klimtuig in de kruin van de mirabelboom kan plukken. Een jarenlange ontdekkingsreis van smaken, geuren en texturen. Daar droomt toch ieder kind van? Voor Jente en Jasper is dit nu werkelijkheid.

We bouwden een reciprocaal dak. Een wablieft? Je kent het waarschijnlijk wel: zo’n dakstructuur zoals in de ‘hobbit’huisjes of ‘roundhouses’, met een gat in ’t midden. Deze bijzondere constructiemethode laat je toe om grote overspanningen te maken, zonder kolommen in het midden van de ruimte. Grote overspanningen kan je ook maken als je megazware, hoge ijzeren, houten of betonnen liggers gebruikt, maar bij een reciprocaal dak heb je het voordeel dat je structurele elementen relatief licht blijven en beperkt in omvang. Het is dus makkelijk om dit soort daken alleen met  man- en vrouwkracht op te bouwen. En zo geschiedde…

Niet meer dan 27 wilgentakken, 27 gerecupereerde bigbags, wat touw  en vele helpende handen hadden we nodig om dit dak tot stand te brengen. We sjorden de takken tesamen op de grond rondom de stam en takelden het geheel vervolgens in de boom. Daarna kwamen de uitgevouwen big bags erop, die in hun vorig leven groendaksubstraat bevatten. Een week later kon het koppel hun trouwceremonie houden onder de boom.

Op het eind van de aanleg van het groendak kwam een filmploeg van ATV een stadsreportage maken en nam Bieke een interview van me af voor het magazine ‘Stadstuinieren’.

Hier heb je alvast de blogpost en het filmpje.

Een daktuin voor de scouts

We hadden de eer om een stukje grijs Antwerpen te vergroenen. Voortaan is ’t stAd 400m² extensief groendak rijker. Het hele verslag van een intensieve aanleg lees je op de site vd Miercrew: http://crew.mier.be/2-6-mei-een-groendak-voor-het-scoutshuis/

Wat een fantastische meedraaiweek hebben we achter de rug! En wat een resultaat! We hebben niet alleen een zwemvijver bij. We mogen voortaan genieten van ‘ne gansen nieuwen hof’. Het was een waar genot voor ons om met zo’n enthousiaste, warme mensen te mogen samenwerken.

We startten de week met graven, graven en nog eens graven… De vruchtbare laag zou later nieuwe verhoogde bedden vormen. De klei eronder hielden we apart. Paden werden verlegd. We gaven ze een natuurlijkere ‘flow’. De put werd groter gemaakt dan de zwemvijver zou worden. Om te voorkomen dat de steile wanden van de put zouden instorten, plaatsten we steenschotten in de put. Dit zijn tweedehands panelen uit azobe. Ze werden vroeger in de steenbakkerijen gebruikt om bakstenen op te laten drogen. Ze bestaan in vele maten, diktes en houtsoorten. Wij gebruikten die van 110x140x3.5cm. Op het dieptste punt is de vijver 2 meter. Het ondiepe deel is 1 meter.

De volgende dag hield niet veel meer in dan stampen, stampen en nog eens stampen… met tussendoor veel lachen, tetteren, wegdromen, kefir-drinken, ‘skip’/’umami‘-koekskes en gezonde lenteblaadjes eten. De ontgonnen klei, die we apart hielden stampten we tussen de steile putwand en de steenschotten hard aan. Met dikke palen en veel man-en vrouwkracht vormden we de harde klei om tot een blubberige massa. In het ondiepere moerasfilterdeel langs de rand plakten we dikke lagen klei tegen de minder steile wanden. Hier komen binnenkort moerasplanten die het zwemwater zullen zuiveren.

De zopas afgewerkte vijver vulden we meteen met beekwater. Terwijl we, moe maar voldaan, naar de put zaten te staren en het water zagen stromen, werden we plots wakker geschud door een spectaculaire dijkbreuk! Nu weten we dat eerst de moerasfilter vullen en dan pas het diepere zwemdeel geen goed idee is. Don’t try this at home! Gelukkig konden we het probleem snel oplossen.  Na anderhalve dag pompen stond het water aan de rand.

Op de derde dag was het tijd voor het minder zware werk… hoewel… Zware betonstenen zeulen, breken en stapelen was ook niet van de poes. Die lagen vredig te slapen in de schommelzetel… We bouwden stapelmuurtjes met de brokstukken als afboording van de verhoogde bedden. Zo kan je steilere hellingen maken en voorkom je dat de boel instort. Stapelen is op een creatieve manier je steenpuin verwerken. De vijver werd voorzien van een overloop. Via een ‘monk’ (met een 90°-bocht op een buis kan je het waterniveau te regelen en slijt je dijk niet uit> Sepp Holzer), loopt het water in een ondiepe waterbak voor potplanten. Die waterbak loopt over, via een watervalletje van recup-gootstenen, in de wadi. We plaatsten een eiken recup-trap van de buurman tegen onze achtergevel om de groendakplantenkwekerij wat makkelijker bereikbaar te maken. De passerelle op het dak werd beveiligd met een sierlijke balustrade van een (niet door ons!) omgehakte krentenboom. In het hoogste deel van de wadi (hemelwaterinfiltratiesysteem) bouwden we een hügel met rotte wilgenboomstronken, wiedsel, compost,…

De laatste dag was iedereen al flink afgepeigerd. We legden de laatste hand aan de stapelmuurtjes, voerden compost en lavameel uit om de nieuwe verhoogde bedden een ‘boost’ te geven en bouwden klimstructuren. Onze flink doorgeschoten haagbeukhaag mocht wat uitgedund worden. We haalden er enkele stammen uit, zonder dat het zelfs opviel. De stammen vormden de basisstructuur waaraan we spleitextouwen vast maakten. Weldra vormt dit een eetbaar, groen scherm tussen ons en de buren.

Deze permablitz was enkel mogelijk met de hulp van vele vrijwilligers, die elk hun creatieve stempel drukten op onze achtertuin. Bart, Carmen, Etienne, Kobe, Maarten, Sigrid en Sil, een mooier souvenir konden jullie ons niet geven. Tot in de zwemvijver!

Nadat ze de Spaanse economische crash van dichtbij meemaakten, besloot dit koppel, eens ze terug in België waren, om het over een andere boeg te gooien. Ze waren vastberaden om voortaan meer veerkracht in hun leven in te bouwen, zodat een nakende Belgische crisis hen niet raken kan. Een jarenlange zoektocht bracht hen bij permacultuur. En nog wat later kregen ze de Mieren over de vloer om hun gazon tot een ‘urban homestead te transformeren.

Er werd een gans programma voor deze stadstuin opgesteld tijdens een permacultuur ontwerpsessie. De tuin zou zoveel mogelijk fruitbomen en kleinfruitstruiken moeten huisvesten, een uitgebreide moestuin voor éénjarigen, medicinale en keukenkruiden, speelruimte voor de kindjes, wateropvang en ⁻buffering, een opkweekplek voor stekken en kiemplantjes, een kippenren en de mogelijkheid om nieuwe kippen op te kweken, een tuinberging, houtopslag en als laatste een compostunit. Binnen een beperkte oppervlakte kreeg dit alles een goed uitgekiend plekje door de verschillende functies  met elkaar te combineren.